Handkolven tijdens de zwangerschap

SHORT READ

Kan handkolven de bevalling opwekken?

Sommige mensen denken dat het stimuleren van de tepels ervoor kan zorgen dat de bevalling eerder begint. Dit idee kwam uit oudere, kleine onderzoeken, waarin werd gesuggereerd dat handkolven tijdens de zwangerschap kon leiden tot een vroegere bevalling of meer opnames op de neonatale afdeling. Dit maakte zorgverleners voorzichtig met het adviseren van prenataal kolven.

Echter, een grote en betrouwbare studie – de DAME-studie – heeft deze zorgen onderzocht. Dit onderzoek werd uitgevoerd onder 635 zwangere vrouwen met diabetes. De helft van hen kreeg instructies om vanaf 36 weken te handkolven, terwijl de andere helft dat niet deed. Het resultaat? Vrouwen die vóór de geboorte kolften, bevielen niet eerder dan vrouwen die dat niet deden en er was geen toename in opnames op de neonatale afdeling of andere risico’s voor de baby.

Bron: Diabetes and Antenatal Milk Expressing: the DAME trial. Dit onderzoek is een gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT), wat betekent dat het bewijs sterk is. De conclusie? Prenataal handkolven versnelt de bevalling niet.

Wat zeggen andere onderzoeken over tepelstimulatie en weeën?

Er is wel bewijs dat intensieve tepelstimulatie – zoals borstmassage of langdurig stimuleren – invloed kan hebben op het starten van de bevalling.

Een Cochrane-review van 6 studies liet zien dat intensieve tepelstimulatie het aantal vrouwen dat na 72 uur nog niet bevallen was, verminderde Bron: Breast stimulation for cervical ripening and induction of labour | Cochrane.

Onderzoeken tonen aan dat bij vrouwen rond de uitgerekende datum, intensieve borstmassage de kans op spontane weeën kan verhogen Bron: Cervical Ripening and Induction of Labor | AAFP.

Het belangrijke verschil is dat deze onderzoeken gingen over vrouwen die actief hun bevalling wilden opwekken, terwijl handkolven in de laatste weken van de zwangerschap veel zachter en milder is.

Wat zeggen medische richtlijnen over handkolven in de zwangerschap?

Omdat er lang geen duidelijk bewijs was, waren zorgverleners terughoudend met het adviseren van handkolven. Maar dankzij de DAME-studie en andere onderzoeken wordt prenataal kolven nu in sommige gevallen aangeraden.

Richtlijnen adviseren:

✔ Beginnen vanaf 36 weken (niet eerder).

✔ Overleg altijd eerst met een verloskundige of gynaecoloog.

✔ Vooral nuttig voor vrouwen met zwangerschapsdiabetes, omdat colostrum helpen kan bij het voorkomen van een lage bloedsuikerspiegel bij de baby Bron: Study finds breast milk expressing in pregnancy safe | The Royal Women's Hospital.

Veel ziekenhuizen en zorginstellingen hebben nu protocollen voor handkolven tijdens de zwangerschap. Dit betekent dat zorgverleners begeleiding geven en hulpmiddelen aanbieden, zoals spuitjes om colostrum te verzamelen Bron: Antenatal Expressing | South Eastern Sydney Local Health District.

Wanneer is handkolven tijdens de zwangerschap niet veilig?

Handkolven wordt niet aangeraden bij vrouwen met een verhoogd risico op vroeggeboorte. Dit geldt bijvoorbeeld voor vrouwen met:

❌ Vroeggeboorte in een eerdere zwangerschap.

❌ Placenta praevia (placenta die te laag ligt).

❌ Hoge bloeddruk of andere zwangerschapscomplicaties Bron: Prenataal kolven – Mamma Minds.

Als je hier twijfels over hebt, overleg altijd met je zorgverlener.

Wat merken verloskundigen en lactatiekundigen?

Veel zorgverleners zien dat vrouwen zich onterecht zorgen maken over het opwekken van weeën door kolven. Ze leggen uit dat:

✔ Oxytocine, het hormoon dat vrijkomt bij tepelstimulatie, kan weeën veroorzaken, maar de hoeveelheid die vrijkomt bij handkolven is klein.

✔ Tijdens een orgasme komt er bijvoorbeeld veel meer oxytocine vrij dan bij handkolven. Toch leidt dat meestal niet tot een bevalling.

✔ In een gezonde zwangerschap vlak voor de uitgerekende datum is het onwaarschijnlijk dat handkolven alleen genoeg oxytocine vrijmaakt om de bevalling op gang te brengen Bron: Colostrum - La Leche League USA.

Sommige vrouwen voelen tijdens het kolven harde buiken of lichte krampen, vergelijkbaar met Braxton-Hicks contracties. Dit is normaal. Wel geldt: Stop direct en overleg met je verloskundige als je regelmatige of pijnlijke weeën krijgt.

Conclusie: Is handkolven veilig tijdens de zwangerschap?

• Ja, als je gezond bent en je zwangerschap zonder complicaties verloopt.

• Nee, als je risico loopt op een vroeggeboorte of andere zwangerschapsproblemen hebt.

Het huidige wetenschappelijke bewijs laat zien dat:

✔ Prenataal handkolven vanaf 36 weken veilig is bij een normale zwangerschap.

✔ Het geen vroegtijdige weeën veroorzaakt volgens de DAME-studie.

✔ Het voordelen heeft voor moeders die colostrum willen verzamelen voor hun baby.

✔ Zorgverleners en lactatiekundigen het als een nuttige voorbereiding op borstvoeding zien.

Heb je twijfels? Overleg dan met je verloskundige of gynaecoloog.