Prenataal handkolven.

In dit artikel lees je alles over handkolven vóór de geboorte. We bespreken de mogelijke voordelen, zoals het verzamelen van colostrum voor je baby en het vertrouwd raken met de handeling. Ook gaan we in op de mogelijke nadelen, waaronder stress of angst als er weinig melk wordt afgekolfd, en mythes zoals het idee dat prenataal kolven de bevalling versnelt. Daarnaast vind je prenatale kolf intructies en welke benodigdheden je in huis moet hebben om veilig en effectief te kunnen kolven.

Kan handkolven de bevalling opwekken?

Sommige mensen denken dat het stimuleren van de tepels ervoor kan zorgen dat de bevalling eerder begint. Dit idee kwam uit oudere, kleine onderzoeken, waarin werd gesuggereerd dat handkolven tijdens de zwangerschap kon leiden tot een vroegere bevalling of meer opnames op de neonatale afdeling. Dit maakte zorgverleners voorzichtig met het adviseren van prenataal kolven.

Echter, een grote en betrouwbare studie, de DAME-studie, heeft deze zorgen onderzocht. Dit onderzoek werd uitgevoerd onder 635 zwangere vrouwen met diabetes. De helft van hen kreeg instructies om vanaf 36 weken te handkolven, terwijl de andere helft dat niet deed. Het resultaat? Vrouwen die vóór de geboorte kolften, bevielen niet eerder dan vrouwen die dat niet deden en er was geen toename in opnames op de neonatale afdeling of andere risico’s voor de baby.

Bron: Diabetes and Antenatal Milk Expressing: the DAME trial. Dit onderzoek is een gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT), wat betekent dat het bewijs sterk is. De conclusie? Prenataal handkolven versnelt de bevalling niet.

Wat zeggen andere onderzoeken over tepelstimulatie en weeën?

Er is wel bewijs dat intensieve tepelstimulatie zoals borstmassage of langdurig stimuleren invloed kan hebben op het starten van de bevalling.

Een Cochrane-review van 6 studies liet zien dat intensieve tepelstimulatie het aantal vrouwen dat na 72 uur nog niet bevallen was, verminderde Bron: Breast stimulation for cervical ripening and induction of labour | Cochrane.

Onderzoeken tonen aan dat bij vrouwen rond de uitgerekende datum, intensieve borstmassage de kans op spontane weeën kan verhogen Bron: Cervical Ripening and Induction of Labor | AAFP.

Het belangrijke verschil is dat deze onderzoeken gingen over vrouwen die actief hun bevalling wilden opwekken, terwijl handkolven in de laatste weken van de zwangerschap veel zachter en milder is.

Wat zeggen medische richtlijnen over handkolven in de zwangerschap?

Omdat er lang geen duidelijk bewijs was, waren zorgverleners terughoudend met het adviseren van handkolven. Maar dankzij de DAME-studie en andere onderzoeken wordt prenataal kolven nu in sommige gevallen aangeraden.

Richtlijnen adviseren:

• Beginnen vanaf 37 weken (niet eerder).

• Overleg altijd eerst met een verloskundige of gynaecoloog.

• Vooral nuttig voor vrouwen met zwangerschapsdiabetes, omdat colostrum helpen kan bij het voorkomen van een lage bloedsuikerspiegel bij de baby Bron: Study finds breast milk expressing in pregnancy safe | The Royal Women's Hospital.

Veel ziekenhuizen en zorginstellingen hebben nu protocollen voor handkolven tijdens de zwangerschap. Dit betekent dat zorgverleners begeleiding geven en hulpmiddelen aanbieden, zoals spuitjes om colostrum te verzamelen Bron: Antenatal Expressing | South Eastern Sydney Local Health District.

Wanneer is handkolven tijdens de zwangerschap niet veilig?

Handkolven wordt niet aangeraden bij vrouwen met een verhoogd risico op vroeggeboorte. Dit geldt bijvoorbeeld voor vrouwen met:

1. Vroeggeboorte in een eerdere zwangerschap.

2. Placenta praevia (placenta die te laag ligt).

3. Hoge bloeddruk of andere zwangerschapscomplicaties Bron: Prenataal kolven – Mamma Minds.

Als je hier twijfels over hebt, overleg altijd met je zorgverlener.

Wat merken verloskundigen en lactatiekundigen?

Veel zorgverleners zien dat vrouwen zich onterecht zorgen maken over het opwekken van weeën door kolven. Ze leggen uit dat:

• Oxytocine, het hormoon dat vrijkomt bij tepelstimulatie, kan weeën veroorzaken, maar de hoeveelheid die vrijkomt bij handkolven is klein.

• Tijdens een orgasme komt er bijvoorbeeld veel meer oxytocine vrij dan bij handkolven. Toch leidt dat meestal niet tot een bevalling.

• In een gezonde zwangerschap vlak voor de uitgerekende datum is het onwaarschijnlijk dat handkolven alleen genoeg oxytocine vrijmaakt om de bevalling op gang te brengen Bron: Colostrum - La Leche League USA.

Sommige vrouwen voelen tijdens het kolven harde buiken of lichte krampen, vergelijkbaar met Braxton-Hicks contracties. Dit is normaal. Wel geldt: Stop direct en overleg met je verloskundige als je regelmatige of pijnlijke weeën krijgt.

Conclusie: Is handkolven veilig tijdens de zwangerschap?

• Ja, als je gezond bent en je zwangerschap zonder complicaties verloopt.

• Nee, als je risico loopt op een vroeggeboorte of andere zwangerschapsproblemen hebt.

  
  

Het huidige wetenschappelijke bewijs laat zien dat:

1. Prenataal handkolven vanaf 36 weken veilig is bij een normale zwangerschap.

2. Het geen vroegtijdige weeën veroorzaakt volgens de DAME-studie.

3. Het voordelen heeft voor moeders die colostrum willen verzamelen voor hun baby.

4. Zorgverleners en lactatiekundigen het als een nuttige voorbereiding op borstvoeding zien.

Voordelen van prenataal handkolven

Voor sommige vrouwen kan prenataal handkolven waardevol zijn. Door al vóór de geboorte te oefenen met kolven, raak je vertrouwd met je borsten, het handmatige proces en het opvangen van colostrum.

Een aantal voordelen die vaak genoemd worden:

• Vertrouwd raken met het proces: Je leert hoe je borsten reageren op stimulatie en hoe je effectief kunt kolven. Dit kan stress verminderen als kolven na de bevalling nodig blijkt.

• Colostrum op voorraad: Een kleine voorraad colostrum kan handig zijn als je baby na de geboorte wat extra voeding nodig heeft, bijvoorbeeld bij lage bloedsuikers of als aanhappen nog lastig gaat.

• Meer zelfvertrouwen: Door de handelingen vooraf te oefenen, voelen sommige vrouwen zich zekerder over borstvoeding na de bevalling.

• Mogelijke ondersteuning bij borstvoedingsstart: Voor vrouwen met bijvoorbeeld diabetes of een geplande keizersnede kan het prenataal kolven helpen om de borstvoeding sneller goed op gang te brengen.

Mogelijke nadelen van prenataal handkolven

Hoewel handkolven vóór de geboorte in sommige gevallen nuttig kan zijn, is het belangrijk ook de mogelijke nadelen te begrijpen. Sommige (aanstaande) moeders ervaren angst of onzekerheid wanneer ze weinig of geen melk kunnen afkolven. Dit is heel begrijpelijk, maar deze stress kan het opstarten van borstvoeding na de geboorte bemoeilijken.

Bovendien zegt de hoeveelheid melk die prenataal wordt afgekolfd niets over de toekomstige melkproductie of de capaciteit van de moeder om borstvoeding te geven.

Vaak is prenataal handkolven niet noodzakelijk. De meeste vrouwen zullen slechts enkele milliliters colostrum afkolven, terwijl een pasgeboren baby gemiddeld 7 tot 10 ml per voeding drinkt. In de praktijk is de opgevangen melk al snel op, waardoor je je kunt afvragen of het de moeite en inspanning waard is.

Mijn advies is daarom: probeer niet zoveel mogelijk melk te verzamelen. Gebruik prenataal kolven vooral om vertrouwd te raken met de handeling. Zo heb je ervaring opgedaan mocht extra stimulatie of melk voor je baby na de geboorte nodig zijn, zonder dat dit leidt tot onnodige stress of druk.

Prenatale kolf instructies

Als je graag al voor de geboorte wil beginnen met kolven raad ik je aan om colostrum collectors aan te schaffen. Ze zijn geschikt om zowel te verwarmen als te bevriezen. 

Je kunt vóór de bevalling  (niet eerder dan 37 weken) twee keer per dag kolven, en doe dit voor 5 tot 10 minuten per borst. Het doel is om kleine hoeveelheden colostrum te verzamelen, en gewend te raken met handkolven zonder je borsten te veel te stimuleren.  

Na de bevalling kun je in de eerste 3 dagen na de geboorte 5 keer per dag handkolven. Ook deze verse melk kun je ook gebruiken om aan jullie kindje te geven. Hier is het doel om colostrum te verzamelen om bij te kunnen voeden en de borsten extra te stimuleren.

Benodigdheden:

• Schone glazen of BPA-vrije plastic spuitjes voor het opvangen van colostrum.

• Een handdoek voor het opvangen van eventuele lekken.

• Een rustige en comfortabele plek om te kolven.

• Schone handen.

  
  

Stappen:

1. Ontspan: Zorg ervoor dat je in een ontspannen omgeving bent. Warm je borsten op met een warme doek of neem een warme douche om de melkstroom te stimuleren. Zorg dat je iets voorover geleund zit om de zwaartekracht te laten helpen.

2. Massage: Masseer je borsten zachtjes met cirkelvormige bewegingen, beginnend vanaf de buitenkant naar de tepel toe. Dit helpt de melkkanalen te openen.

3. Handpositie: Plaats je duim bovenaan en je vingers onderaan je tepelhof (het donkere gebied rond je tepel), ongeveer 2-3 cm van de tepel af.

4. Druk en Knijp: Druk voorzichtig naar achteren richting je borstwand en knijp daarna samen richting de tepel. Dit is een ritmische beweging – druk, knijp, en los – die je herhaalt.

5. Opvangen van Colostrum: Het colostrum, dat vaak dik, geel en plakkerig is, zal in kleine hoeveelheden verschijnen. Vang dit op in de spuitjes of bakjes. Als er niets uitkomt, is dat ook geen probleem en compleet normaal. Het kan enkele sessies duren voordat je een goede hoeveelheid colostrum verzamelt. Blijf rustig en geef jezelf en je borsten de tijd om te wennen aan het proces.

6. Wissel van Borst: Kolf ongeveer 5-10 minuten per borst, waarbij je tussen de borsten wisselt. Begin met een paar minuten aan de ene kant, ga dan naar de andere kant, en blijf zo afwisselen. Als je meer colostrum wilt verzamelen, kun je na de tweede borst weer teruggaan naar de eerste borst.

   
   

Bewaar het opgevangen colostrum in spuitjes, en vries deze in. Label de spuitjes met de datum van afname.  Na de geboorte kun je het colostrum ontdooien en aan je baby geven.

Of prenataal handkolven iets voor jou is, hangt helemaal af van jouw situatie, lichaam en gevoel. Voor sommige vrouwen geeft het rust en vertrouwen, terwijl het voor anderen juist stress of onzekerheid kan oproepen.

Het is belangrijk om te onthouden dat de hoeveelheid melk die je vóór de geboorte kunt afkolven niets zegt over je melkproductie na de bevalling. Ook zonder prenataal te kolven kun je een uitstekende start maken met borstvoeding.

Zie handkolven dus als een hulpmiddel, niet als een verplichting of voorspeller van succes. Overleg altijd even met je verloskundige of lactatiekundige wat voor jou passend is en vertrouw erop dat jouw lichaam weet wat het moet doen.